Ekologia i biologia konserwatorska ptaków

Prowadzone w Zakładzie badania ornitologiczne dotyczą różnorodnych grup i gatunków ptaków, ale łączą je zagadnienia związane z wpływem zmian w środowisku na występowanie i ekologię ptaków oraz z interakcjami międzygatunkowymi. Wszystkie tematy badawcze omówione poniżej koncentrują się na górskich i podgórskich populacjach ptaków z obszaru Karpat Zachodnich.

Dotychczasowo wykonane prace badawcze dotyczyły następującej problematyki:

- genetyki populacyjnej i ekologii dwóch siostrzanych gatunków dzięciołów: białoszyjego i dużego w populacjach miejskich;

- preferencji siedliskowych dwóch rzadkich gatunków dzięciołów: białogrzbietego i trójpalczastego w kontekście wpływu gospodarki leśnej na ekologię tych stenotopowych i wskaźnikowych gatunków;

- wpływu powodzi i zaburzeń antropogenicznych na zespoły ptaków lęgowych oraz znaczenia wybranych gatunków ptaków nadrzecznych (nurogęsi) jako wskaźników naturalności i bioróżnorodności;

- segregacji siedliskowej i przestrzennej między dwoma gatunkami puszczyków: uralskim i zwyczajnym w pofragmentowanym krajobrazie leśnym;

- czynników determinujących występowanie gatunku leśnego - jarząbka w pofragmentowanym krajobrazie leśnym;

- wpływu formy użytkowania sadów na bioróżnorodność ptaków lęgowych;

- konkurencji przestrzennej stad dwóch rybożernych ptaków: kormoranów i nurogęsi w okresie migracji i zimowania;

- bioróżnorodności ptaków w obszarze Beskidu Wyspowego, Pogórza Zachodniobeskidzkiego i dorzecza Raby.

Wyniki i wnioski z tych badań pozwoliły na lepsze zrozumienie ekologicznych i etologicznych przyczyn występowanie wybranych gatunków ptaków, szczególnie gatunków stenotopowych, rzadkich, zagrożonych i jednocześnie wskaźnikowych. Efektem badań było także praktyczne wykorzystanie wiedzy w planowaniu ochrony i monitoringu populacji wybranych gatunków ptaków m.in. poprzez wyznaczanie terenów chronionych oraz współautorstwo wytycznych w badaniach monitoringowych i ekologicznych.

Realizacja badań w ramach grantów:

Badania własne (Ł. Kajtoch, T. Figarski).

Temat badawczy „Ekologia, biologia konserwatorska i genetyka populacyjna ptaków” w ramach funduszy statutowych ISEZ PAN (kierownik: dr hab. Łukasz Kajtoch; wykonawcy z ISEZ PAN: Tomasz Figarski) ; 2013-2015.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego; nr 9007/IP1/2014/72; „Segregacja przestrzenna i siedliskowa puszczyka uralskiego i puszczyka w pofragmentowanym krajobrazie leśnym” (kierownik: dr hab. Łukasz Kajtoch, wykonawcy z ISEZ PAN: Tomasz Figarski); 2014-2016.

Wybrane publikacje:

Kajtoch Ł., Wilk T., Bobrek R., Matysek M. 2015. The importance of forests along submontane stream valleys for bird conservation: The Carpathian example. Bird Conservation International. doi:10.1017/S0959270915000179.

Kajtoch Ł., Żmihorski M., Wieczorek P. 2015. Habitat displacement effect between two competing owl species in fragmented forests. Population Ecology.57: 517-527.

Figarski T., Kajtoch Ł. 2015. Alterations of riverine ecosystems adversely affect bird assemblages. Hydrobiologia 744: 287-296.

Michalczuk J., McDevitt A., Mazgajski T.D., Figarski T., Ilieva M., Bujoczek M., Malczyk P., Kajtoch Ł. 2014. Tests of multiple molecular markers for the identification of Great Spotted and Syrian Woodpeckers and their hybrids. Journal of Ornithology 3: 591-600.

Kajtoch Ł.. Żmihorski M., Piestrzyńska-Kajtoch A. 2014. The Goosander as potential indicator of naturalness and biodiversity in submontane river valleys of northern Carpathians. Ecological Indicators 45: 83-92.

Kajtoch Ł., Bobrek R. 2014. Extension of Goosander Mergus merganser distribution into the Carpathian Mountain range. Wildfowl 64:91-101.

Kajtoch Ł., Figarski T. 2013. Short-term revival of riverine bird assemblages after severe flood. Bird Study 60: 327-334.

Kajtoch Ł., Żmihorski M., Bonczar Z. 2012. Hazel Grouse occurrence in fragmented forests: habitat quantity and configuration is more important than quality. European Journal of Forest Research 131: 1783–1795.

McDevitt A.D., Kajtoch Ł., Mazgajski T.D., Carden F.R., Coscia I., Osthoff C., Coombes R.ZH., Wilson F. 2011. The origins of great spotted woodpeckers (Dendrocopos major) colonizing Ireland revealed by mitochondrial DNA. Bird Study 58: 361–364.

Bylicka M., Kajtoch Ł., Figarski T. 2010. Habitat and landscape characteristics affecting the Ural Owl Strix uralensis occurrence in agro-forestry mosaic. Acta Ornithologica 45: 33-42.